Echtscheiding in de Bijbel; verboden of toegestaan?

Geplaatst op door Nicolettte Wagemans

Bij deze stel ik de volgende brochure beschikbaar voor iedereen die worstelt met vragen rondom echtscheiding en de Bijbel.

Inleiding

Ik pluk de dode bladeren uit mijn plantje en geef hem nog maar eens een keertje water met een beetje voeding. Misschien gaat ie het toch nog doen. Ik vind het moeilijk om te bepalen wanneer het klaar is voor dit plantje. Het liefste zou ik wachten tot die helemaal dood is en ik zeker weet dat het echt niets meer kan worden, maar ondertussen staat ie daar buitengewoon lelijk te wezen in mijn vensterbank. Vrienden vragen goedmoedig of ik soms droogbloemen probeer te kweken, dus diep in mijn hart weet ik wel dat deze plant rijp is voor de prullenbak. Waarom vind ik het dan toch zo moeilijk?
Mijn plant is niet het enige waarmee ik zo omga, het weerspiegelt slechts in het klein wat ik ook in grote zaken nog sterker doe. Nog veel moeilijker vond ik het om te beslissen dat mijn huwelijk echt voorbij redding was en alleen maar pijn en schade opleverde voor mijzelf en de kinderen die erbij betrokken waren.
Naast het feit dat zoiets een afschuwelijke conclusie is, was mijn geloof totaal niet helpend bij het oplossen van dit probleem. Ik had diepe wortels in de klassieke Evangelische leer die eigenlijk maar twee mogelijkheden open laat voor echtscheiding, namelijk overspel of mishandeling.
Mijn vrienden waren duidelijk over mijn status, maar ik was bang dat ik het bij God zou hebben verbruid als ik weg zou gaan. ‘Wat nu als God niets meer met mij te maken wilde hebben en mij niet meer zou helpen’, wat moest ik dan met mijn leven beginnen?
En hoe zit het met het oordeel van vrienden, familie en geloofsgenoten? Wie blijft er nog achter je staan en wie gaat jou veroordelen en afwijzen?

Natuurlijk liet God mij niet vallen.
In de jaren daarna ontmoette ik God veel liefdevoller, genadiger en meer goed als dat ik me ooit had kunnen voorstellen. In mijn zoektocht vond ik antwoorden op vragen die ik niet eens had durven stellen. De geloofsvisie waar ik vanuit was gegaan, was echt veel te smal. Dat had mijn echtscheidingsproces tot een lange worsteling gemaakt en daar sta ik niet alleen in.
De klassieke Evangelische leer is wat dat betreft niet verandert, waardoor ik de afgelopen tien jaar later mensen heb gepraat die dezelfde vragen stellen als die ik toen stelde. Ze zijn niet zo zeer op zoek naar pasklare antwoorden of een vrijbrief om te doen wat ze diep in hart zouden willen. Ze zoeken naar iemand om mee te sparren, andere inzichten om een vastgelopen proces vlot te trekken, horizon verbreding. Oprechte vragen die niet zoeken naar gewenste antwoorden, maar het zoeken naar Gods gedachten in het midden van de puinhoop.

Deze brochure vat een persoonlijk proces en vele Bijbelstudies samen, die bedoelt zijn als handreiking voor mensen die worstelen met het thema “huwelijk en echtscheiding’. Het is niet bedoeld om een vrijbrief te geven om te scheiden, maar nieuwe inzichten die helpend kunnen zijn in één van de pijnlijkste prosessen van het leven.
Er zijn veel boeken en artikelen geschreven die redding en kwaliteitsverbetering van het huwelijk op het oog hebben. Start alsjeblieft daarmee, zoals met het plantje uit de vergelijking waar mee ik ben gestart. Geef het nog wat water, mest, een beetje zon en een heleboel gebed.
Maar wanneer je al heel veel hebt geprobeerd en jou proces in een andere fase terecht is gekomen, heb je een handreiking nodig om de moeilijke vragen onder ogen te zien.
Ben je bereid om je gezichtspunten te toetsen, aannames op de proef te stellen, afwijzing het hoofd te bieden en verantwoordelijkheid te nemen voor de situatie waarin je terecht gekomen bent?
Dan gaan we nu van start.

De geweldigen en de geweldenaren

In de introductie maakte ik de vergelijking met een plantje. Om te kunnen bepalen hoe dit plantje eraan toe is, moet ik weten hoe dit plantje hoort te zijn. Ik moet bepalen of het abnormaal is dat hij bruine bladeren heeft, kaal wordt en niet lijkt te groeien. Hoe hoort dit plantje eigenlijk te zijn? Voor het stellen van een diagnose moeten we ons eerst een heleboel vragen stellen. Die vragen zijn niet bedoelt om direct tot een zwart-wit conclusie te komen, maar alle antwoorden te samen scheppen een beeld die kunnen leiden tot een diagnose.
Eerst naar Genesis, het allereerste begin om een je een gedachte mee te geven hoe het huwelijk bedoelt zou kunnen zijn.

Gen. 1: 26-28 “En God zei: Laat Ons mensen maken naar ons beeld, als onze gelijkenis, opdat zij heersen over de vissen der zee en over het gevogelte des hemels en over het vee en over de gehele aarde en over al het kruipend gedierte, dat op de aarde kruipt. En God schiep de mens naar zijn beeld; naar Gods beeld schiep Hij hem; man en vrouw schiep Hij hen. En God zegende hen en God zei tot hen: Weest vruchtbaar en wordt talrijk; vervult de aarde en onderwerpt haar, heerst over de vissen der zee en over het gevogelte des hemels en over al het gedierte, dat op de aarde kruipt”.
Dit verteld ons iets over hoe de mens zou moeten functioneren.
God bedacht dat de mens vruchtbaar zou zijn en dan bedoel ik niet slechts in het produceren van nageslacht, maar dat hij ook op veel andere gebieden in zijn leven; werk, vriendschappen, hobby’s. Dat kan gaan om het vermeerderen van Goddelijke eigenschappen zoals liefde, trouw, eerlijkheid, genade en barmhartigheid. Kortom vruchtbaarheid op alle gebieden van zijn leven.
God had de mens ook een leidende rol toebedacht. Geheel naar Zijn beeld, is de mens in staat om in situaties, op plaatsen waar hij komt, Gods beeld neer te zetten. Zaken die tegen Gods beeld ingaan mag de mens onderwerpen en Gods Koninkrijks-cultuur daarin brengen. Het is niet de bedoeling dat de mens zich terugtrekt wanneer die narigheid tegen komt of dit maar gelaten over zich laat komen. We zijn gevuld en bekleed met Gods autoriteit, we hebben Zijn kracht ontvangen en in Hem zijn wij voorzien van elke genade gave.
Pijnlijk genoeg ervaren we ten gevolge van de zondeval dat dit beeld van ‘hoe God de mens had bedacht’, schade, butsen en mankementen kent. We zijn niet zo heel erg volmaakt in ons functioneren, maar onze relaties zijn daardoor ook beïnvloed.

  • De 1ste diagnostische vragen zijn daarom: In welke mate ben ik helpend voor mijn partner om hem of haar te laten functioneren naar dit Goddelijke bestemmingsplan? Is dit bestemmingsbeeld mijn goal of heb ik allerlei andere wensen voor ogen….. die mijn partner waar moet maken?

In de volgende passage wordt nader uitgewerkt hoe man en vrouw zijn gemaakt.
Gen.2:21-25 “Toen deed de HEERE God een diepe slaap op Adam vallen, en hij sliep; en Hij nam een van zijn ribben, en sloot dezelfde plaats toe met vlees. De HEERE God bouwde de ribbe, die Hij van Adam genomen had, tot een vrouw, en Hij bracht haar tot Adam. Toen zei Adam: Deze is ditmaal been van mijn benen, en vlees van mijn vlees! Men zal haar Manninne heten, omdat zij uit de man genomen is.  V24 Daarom zal de man zijn vader en zijn moeder verlaten, en zijn vrouw aankleven; en zij zullen tot een vlees zijn. En zij waren beiden naakt, Adam en zijn vrouw; en zij schaamden zich niet”.
De basistekst is behoorlijk kaal, dus wat betekent dat nu precies dat God een man en een vrouw maakte?
Met de introductie van Eva doet God een ‘scheidende” en ‘scheppende’ daad. Hij scheid een rib van Adam af en schept Eva daaruit. De vrouw wordt niet uit stof geschapen en de levensadem ingeblazen, maar zij is letterlijk vlees van zijn vlees.
Een gelijkwaardiger bouwmateriaal kan je niet bedenken, ze is geest, ziel en lichaam. Hetzelfde materiaal als waar hij uit bestaat, maar toch anders. Ze zijn voor elkaar gemaakt en de wijze waarop ze bij elkaar horen is complementair, ze vullen elkaar aan.
Een prachtige vergelijking om te verduidelijken wat complementair betekend vindt je in de natuurkunde. Complementair kleuren hebben een bijzondere relatie met elkaar. Ieder apart zijn het prachtige kleuren, niets mis mee, maar de optelsom draagt een geheim met zich mee. Wanneer je een witte lamp zet op een voorwerp met twee complementaire kleuren, dan weerkaatsen ze niet de kleuren, maar reflecteren wit licht. Zuiver geel en zuiver blauw bijvoorbeeld, weerkaatsen bij elkaar opgeteld, wit licht.
Op deze wijze zijn Adam en Eva complementair, wanneer je hen bij elkaar optelt zijn ze niet meer mannelijk of vrouwelijk maar samen weerspiegelen ze Gods heerlijkheid. Bij elkaar opgeteld zijn ze Zoals in de tekst staat: “naar Gods beeld schiep Hij hen; man en vrouw schiep Hij hen“. Een goede combinatie van een man en een vrouw is niet één mens plus nog een mens, zijn samen twee mensen. De optelsom is dat ze samen meer zijn, als 1+1=3. Daarom zegt Paulus misschien wel in Ef.5:32 “dit geheimenis is groot”, zoals complementaire kleuren een geheim met zich meedragen.

  • De diagnostische vragen: Hoe ziet die optelsom van jou en je partner eruit? Zijn jullie regelmatig complementair of is het eindresultaat vaker een ‘vieze’ mengkleur?
    Weerspiegel je samen meer Gods beeld als wanneer jij alleen bent? Is er sprake van een ‘gezamenlijk meerwaarde’ of doen jullie afbreuk aan elkaar?

Hoe komen we tevoorschijn?

Wie we huwen is van invloed of we als zonen en dochters Gods, als geweldig tevoorschijn komen, mannen en vrouwen van naam.
Hoezo geweldig en wat heeft onze partner keuze daarmee te maken? Dat zal ik toelichten.
Voor die zondvloed staan twee geslachtslijnen beschreven. De geslachtslijn van Adam met zijn erfgename Seth en de geslachtslijn van Kaïn die zijn broer vermoorde. Laat je niet op het verkeerde been zetten, in beide geslachtslijnen vindt je veel dubbele namen. Daardoor lijkt het om één geslachtslijn te gaan, maar als je even goed oplet ontdek je dat bijvoorbeeld Lamech uit de ene geslachtslijn een andere vader heeft in de lijn van Seth als in de lijn van Kaïn. Dit geld ook voor Henoch. Deze twee geslachtslijnen maken iets bijzonders zichtbaar wat naar voren komt in het tekstgedeelte wat daarop volgt:

Gen.6:1-4 “Toen de mensen zich op de aarde begonnen te vermenigvuldigen en hun dochters geboren werden, zagen de zonen Gods, dat de dochters der mensen schoon waren, en zij namen zich daaruit vrouwen, wie zij maar verkozen. (En de HERE zei: Mijn Geest zal niet altoos in de mens blijven, nu zij zich misgaan hebben; hij is vlees; zijn dagen zullen honderd twintig jaar zijn). De reuzen waren in die dagen op de aarde, en ook daarna, toen de zonen Gods tot de dochters der mensen kwamen, en zij hun kinderen baarden; dit zijn de geweldigen uit de voortijd, mannen van naam”.

“De zonen Gods” spreekt van de geslachtslijn van Seth. Dit is de geslachtlijn waar God een welgevallen aan heeft, het zijn Zijn zonen. De zonen God huwen met “de dochters der mensen (Hebreeuws: dochters van Adama)”, dat zijn de dames uit de geslachtslijn van Seth (www.biblehub.com). De kinderen van Seth, de zonen Gods, huwden niet met de kinderen van Kaín, de moordenaar die zijn broer doodsloeg.
Deze geslachtslijn leeft in de tijd van ‘de geweldigen’ en waren mannen van naam. Dat betekend dat deze mannen en vrouwen op een bijzondere manier God welgevallig waren.
In die geslachtslijn van Seth vinden we mannen als Henoch (de vader van Metusalach), 5:24 “En Henoch wandelde met God en hij was niet meer, want God had hem opgenomen”. Hij was één van de “geweldige, iemand van naam zijn”, vergelijkbaar met Elia die in de hemel werd opgenomen. Ze werden oud als Methusalah en brachten Noach voort, die in Gods ogen een rechtvaardig en onberispelijk man was.
Het Hebreeuwse הַגִּבֹּרִ֛ים woord ‘geweldigen’, heeft dezelfde betekenis heeft als ‘Elohim’, ‘de Geweldige’. Deze geweldigen zijn naar Gods beeld en naar Gods gelijkenis.

Tegenover de geslachtslijn van Kaïn, die daarvoor beschreven wordt in H4.
17 “Kaïn had gemeenschap met zijn vrouw en zij werd zwanger en baarde Henoch; daarna werd hij de stichter van een stad en hij noemde deze stad naar zijn zoon Henoch. Aan Henoch werd Irad geboren en Irad verwekte Mechujaël, en Mechujaël verwekte Metusaël, en Metusaël verwekte Lamech. Lamech nam zich twee vrouwen; de ene heette Ada, en de andere Silla. Ada baarde Jabal; hij is de vader geworden van hen, die in tenten en bij de kudde wonen. En de naam van zijn broeder was Jubal; hij is de vader geworden van allen, die citer en fluit bespelen. Silla baarde eveneens, namelijk Tubal-Kaïn, (de vader van) de smeden, allen, die koper en ijzer bewerken. En de zuster van Tubal-Kaïn was Naäma. Lamech zeide tot zijn vrouwen: Ada en Silla, hoort naar mijn stem; vrouwen van Lamech, neigt uw oor tot mijn rede. “Ik sloeg een man dood om mijn wonde, een knaap om mijn striem; want Kaïn wordt zevenvoudig gewroken, maar Lamech zevenenzeventig maal!”
Deze geslachtslijn is niet zo geweldig, eerder gewelddadig.
Het begint met moord. Kaïn wordt verstoten en zijn nageslacht huwt binnen deze groep van uitgestotenen. Dit is de geslachtslijn waarover de toorn van God komt, omdat ze de aarde met boosheid vervullen (Gen.6:5). De overleggingen van hun hart waren zo slecht dat God een oordeel velde zoals daarna nooit meer geweest is, de zondvloed. God wil alles wat Hij heeft gemaakt uitroeien, behalve Noach en zijn gezin.
De geslachtslijn waar God Zijn belofte op doet rusten, waar Hij Zijn naam aan verbind, mag niet huwen met de Kanaïten, want wat heeft duisternis te maken met het licht? (2 Kor. 6:14-18).
Zo zijn er van het begin af aan volken in de Bijbel, waar het volk van God niet mee mag huwen.
“Van den beginnen af”, zijn huwelijken mede bepalend of wij geweldig tevoorschijn komen als zonen en dochters God, vruchtbaar en in onze kracht. Het is de droom van elke vader, dat zijn kind gelukkig is en succesvol. God wordt niet blij van onvruchtbare levens die niet tot hun recht komen, Hij is een liefdevolle Vader.

  • De diagnostische vragen: Wat is de “wortel” van jou huwelijk? Ben je getrouwd met de partner die God jou gegeven heeft, of heb je zelf een keuze gemaakt?

Het is niet verkeerd om zelf te kiezen, God heeft ons die vrijheid gegeven. God respecteert onze keuzes en zegent ze, omdat Hij van ons houdt. De realiteit is echter ook dat onze eigen keuzes soms niet zo goed uitpakken. Elke dag maken we eigen keuzes en komen daar ook weer op terug :”Heer dat was stom van mij, dat had ik niet moeten doen. Vergeef me alstublieft en laat me zien hoe ik de rommel op kan ruimen, die ik ervan heb gemaakt”.
Het zou vreemd zijn dat we op elk gebied van ons leven die genade kunnen ontvangen, maar niet als het gaat om een huwelijk wat we misschien beter niet hadden kunnen sluiten. Is God dan plotseling verandert? Is er overal genade voor behalve…….
Sommige mensen die een scheiding overwegen krijgen de tekst uit Matt.19:6 voorgehouden: “Hetgeen dan God samengevoegd heeft, scheide de mens niet”. Ik denk dat het voorgaande hier een antwoord op heeft gegeven. Is het werkelijk zo dat God heeft samengevoegd? Of wilde je het zo graag?

Intermezzo
Met de volgende gedachte wil ik even advocaat van de duivel spelen.
Ik kan mij heel goed voorstellen dat Gods tegenstander, die niet wil dat Gods mensen als ‘geweldig’ tevoorschijn komen, graag mensen opsluit in ‘vruchteloze’ huwelijken. Het is een effectieve manier om Gods plan te saboteren. Beiden partners kunnen moeilijk of helemaal niet tot hun potentieel komen en hetgeen wat uit dat huwelijk voortkomt heeft ook allerlei aanknopingspunten om te verderven.
Verdraai vervolgens Gods woord, zodat men het idee heeft dat deze gevangenis duurt “totdat de dood ons scheidt” en er ontstaat een kerker waar geen ontsnapping meer uit mogelijk is!
Ik denk ook dat de boze zeer goed in staat is Gods woord te citeren. Jezus gebeurde hetzelfde toen de boze Hem in de woestijn kwam verzoeken.
Het is wijs om na te denken over de teksten die ons worden voorgehouden: wanneer ze schuld lijken te communiceren, onze keuzevrijheid (die God ons gegeven heeft) aantasten, ons voorspiegelen dat dit de enige mogelijke weg (of wegen) is, de tekst uit zijn context is gehaald of wordt vermengt met andere tekstgedeelten. Deze kenmerken zijn namelijk niet in overeenstemming met de manier waarmee God met ons om gaat.

Een praktijkvoorbeeld:
Een jonge vrouw die pas tot bekering was gekomen, had een relatie gekregen met een jongen die ze uit het uitgaansleven kende. In het leven wat ze kende was het normaal om samen te wonen en met een aantal “goede reden” trok ze bij hem in. Toen ze hulp zocht bij een Christelijke zuster, na een ruzie met haar vriend, werd het volgende advies gegeven :”Lieverd, het is niet goed dat je samenwoont met een ongelovige jongen. Jullie leven voor God als getrouwd dus je moet kiezen, of je gaat bij hem weg of jullie trouwen. Zo kan God je niet helpen”.
Dit advies zal met de beste bedoelingen zijn gegeven, maar staat bol van de bovenstaande kenmerken.
-Er wordt ‘uit Gods naam’ bepaald dat dit meisje verkeerd bezig is.
-Er blijven slechts twee mogelijkheden open, wat het risico op een verkeerde keuze vergroot.
-Een onvolwassen relatie van een babychristen wordt vergeleken met een huwelijk.
-Er is vermenging van de teksten over het vormen van een ongelijk span; en meningen over wat een huwelijk genoemd kan worden.
-Als klap op de vuurpijl wordt er gezegd dat God haar niet kan helpen wanneer ze bepaalde regels overtreed.
Het gevolg was dat, onder andere op basis van dit advies, het meisje met de ongelovige jongen te trouwen en het liep niet goed af.
Toen de vrouw 20 jaar later een scheiding wilde, werd haar voorgehouden dat ze niet mocht scheiden. Het argument was: Het staat zelfs in de top tien van de geboden: “gij zult niet echtbreken”.
De termen “overspel, echtbreuk en echtscheiding”,  zijn in onze Nederlandse Bijbelvertalingen niet overal goed vertaald. Het woord wat in de Hebreeuwse grondvertaling wordt gebruikt is “לֹ֣֖א תִּֿנְאָֽ֑ף – Naaph, wat betekend “overspel plegen”. Er staat dus in de 10 geboden “doe geen overspel”.
(In deze context is het goed om te bedenken wat Jezus over overspel heeft gezegd, Matt.5:27-29 “wie een ander reeds aanziet om te begeren heeft in zijn hart reeds overspel gepleegd”. En Joh.8:1-11 “wie zonder zonde is werpt de 1ste steen”. Waarna Hij de overspelige vrouw genade geeft).
De vrouw uit ons voorbeeld had geen aantoonbaar overspel gepleegd, ze wilde een scheidbrief maar in alle verwarring was haar dat ook niet toegestaan, want ze mocht haar huwelijk niet breken- “echtbreken”.

Er is dus een hoop verwarring over hetgeen er werkelijk staat en de boze kan daardoor een hoop mensen in een onvruchtbare relatie gevangen houden. Hij heeft baadt bij deze verwarring, God niet.
Het is wijs om teksten die een verbod lijken te communiceren eerst te onderzoeken voordat we voor onszelf concluderen dat er daadwerkelijk sprake is van een verbod.

De scheidbrief

God staat een scheidbrief toe, staat in de onderstaande teksten:
Deut.24:1-4 “Wanneer iemand een vrouw genomen en gehuwd heeft, dan zal, – als hij haar geen genegenheid toedraagt, omdat hij iets onbehoorlijks aan haar gevonden heeft, en hij een scheidbrief geschreven en haar die overhandigd heeft, waarna hij haar uit zijn huis heeft weggezonden; en als zij dan uit zijn huis vertrokken, haars weegs gegaan en de vrouw van een ander geworden is; en als dan de laatste man een afkeer van haar krijgt, een scheidbrief schrijft, haar die overhandigt en haar uit zijn huis wegzendt; of als de laatste man, die haar tot vrouw genomen heeft, gestorven is – 4 dan zal de eerste echtgenoot, die haar weggezonden heeft, haar niet opnieuw tot vrouw mogen nemen, nadat zij verontreinigd is geworden; want dat is een gruwel voor het aangezicht des HEREN; gij zult geen zonde brengen over het land dat de HERE, uw God, u ten erfdeel geven zal”.

In Matt.19 vragen de farizeeën Jezus naar de uitvoeringsregels van deze scheidbrief.
Matt.19:3 “Er kwamen Farizeeën tot Hem om Hem te verzoeken, en zij zeiden: Is het geoorloofd zijn vrouw weg te zenden om allerlei redenen? Hij antwoordde en zei: Hebt gij niet gelezen, dat de Schepper hen van den beginne als man en vrouw heeft gemaakt? En Hij zei: Daarom zal een man zijn vader en moeder verlaten en zijn vrouw aanhangen en die twee zullen tot één vlees zijn. Zo zijn zij niet meer twee, maar één vlees. Hetgeen dan God samengevoegd heeft, scheide de mens niet. Zij zeiden tot Hem: Waarom heeft Mozes dan bevolen een scheidbrief te geven en haar (daarmede) weg te zenden? Hij zei tot hen: Mozes heeft u met het oog op de hardheid uwer harten toegestaan uw vrouwen weg te zenden, maar van den beginne is het zo niet geweest”.

Conclusies die uit deze twee teksten af te leiden zijn:
-De wet voorziet in een scheidbrief.
-Jezus ontkracht deze wet niet.
-De wet beperkt de aanleiding voor een scheidbrief niet. De redenen waar de wet van spreekt zijn: “geen genegenheid toedragen” en “iets onbehoorlijks”. In het Hebreeuws staat er bij het woord “iets onbehoorlijks”- עֶרְוָה “ervah”, wat betekend “naaktheid”.
-De wet beschrijft één of meerdere huwelijken, nadat de vrouw haar scheidbrief heeft ontvangen, alleen terugkeren naar een eerdere huwelijkspartner is niet toegestaan. (zie ook Joh.4:17-18)
-De Farizeeërs worstelen (net als wij) wat de aanleiding mag zijn voor een scheidbrief. “Dat doe je toch niet zomaar”.
-Jezus erkend dat dit in de beginne nooit Gods bedoeling is geweest dat mensen zouden scheiden (Gen.1,2 voor de zondeval), maar deze “genade-oplossing” nodig is, omdat mensen hard van hart zijn.

Intermezzo
Ik ben van mening dat we een erg seksueel getinte uitleg erop na houden, wanneer we ervan uitgaan dat naaktheid automatisch te maken heeft met overspel.
Onze protestantse/evangelische theologie is zeer gefocust op seksualiteit als meetlat van wat “goed of fout” is. Wat een huwelijk is, wat overspel is en wat hoererij is wordt allemaal afgemeten aan seks, en niet aan het geestelijke. Ik ben van mening dat de Geest en geestelijke reinheid voorop staat in de Bijbel en het tastbare komt daaruit voort.

Terug naar het “onbehoorlijke” wat men gevonden heeft om een scheidbrief te wensen. Binnen een huwelijk staan wij in vele opzichten naakt tegenover onze partner. Dit kan zaken aan het licht brengen die voor die tijd verborgen waren en onprettig kunnen zijn. Sommige van deze zaken kunnen een serieus obstakel in de relatie vormen, de relatie beschadigen of onmogelijk maken.
De farizeeërs probeerde Jezus uit te lokken tot allerlei restricties op deze wet, ze kwamen om Hem te verzoeken. En Jezus doet het niet!
Dit was toch ultieme kans voor God om nu eens even breed uit te meten hoe we tot een zorgvuldig besluit kunnen komen, wanneer je mag scheiden, bijvoorbeeld:
“Als je ‘dit en dat’ allemaal hebt doorlopen dan mag je heel misschien een scheidbrief overwegen: de 40 dagen test, je zonden bekend maken, bekeer je, huwelijkstherapie, roep de oudsten erbij, ga in retraite, lees 1st deze boek, laat je de handen opleggen, bezoek genezingsdiensten en conferenties, dank-therapie, bidt-de-schijven-uit-je-knieën-methode….”, dit is allemaal vereist, MAAR zolang er geen sprake is van overspel of mishandeling, blijft het een discutabele zaak of je wel het recht heb om te scheiden”.
Jezus zei niets van dit alles en Hij zei ook niet: “Je snapt toch wel dat naaktheid gaat om overspel….we wilden het alleen een beetje netjes opschrijven!”
Zijn reden is hardheid van hart; harde oren die niet willen luisteren, harten die elkaar met hardheid behandelen, verharden in zonden en je niet bekeren, hardheid tegenover God en mensen. (hierover later meer, wanneer we kijken naar Gods relatietaal met de mens).

  • Een diagnostische vraag: Jij hebt misschien al van alles geprobeerd om je huwelijk te verbeteren en dat is goed. Durf je voor jezelf ook te beslissen wanneer je genoeg hebt gedaan?

De man wordt verantwoordelijk gesteld voor het meegeven van een scheidbrief. Hij mag haar niet onbemiddeld, zonder bestaansmogelijkheden de wereld in sturen. We hebben het hier over een tijd waarin vrouwen nauwelijks in staat waren om in eigen onderhoud te voorzien. Het einde van een huwelijk betekende niet het einde van alle verantwoordelijkheid er moest een plan worden opgesteld hoe deze vrouw zich in leven kon gaan houden (en/of terugkeren naar het huis van haar ouders, in de tijd van de Bijbel).
Dat de man op zijn verantwoordelijkheid wordt aangesproken, wil niet zeggen dat de vrouw geen besluit tot echtscheiding mag nemen. Er staat niet “vrouwen mogen geen scheidbrief laten opmaken, als zij iets onbehoorlijks aan hun man hebben gevonden moeten ze dit verdragen”.

Conclusie:
-De Bijbel voorziet in de mogelijkheid om een scheidbrief op te laten stellen en het huwelijk te ontbinden.
-De redenen voor echtscheiding worden niet zo nauwkeurig beschreven dat we er een afvinklijst van kunnen maken die bepaald of het legitiem is of niet.

Gods vergelijkingstaal

In de Bijbel wordt de relatie die God met Zijn volk heeft vaak beschreven in de taal van een huwelijk. Zo eindigt Openbaringen met een bruiloft (Openb.19:6-10). De gemeente is de bruid van het Lam, gekleed met blinkend en smetteloos fijn linnen, “zalig zij, die genodigd zijn tot het bruiloftsmaal”.
Met die relatie taal verteld God ons, hoe Hij aankijkt tegen Zijn huwelijksrelatie met zijn volk. Gods normen en waarden, zijn voor ons een goede spiegel. Wat tolereert God en wat niet, en hoe reageert God daarop?
Daarover gaat dit deel. Wat kunnen wij leren van Gods vergelijkingstaal?

In het O.T lees je dat het nalopen van afgoden, niet luisteren naar God en Zijn woord terzijde schuiven, wordt beschreven met woorden als “ontrouw, overspel”.
Even een paar voorbeelden:
1 Kron.10:13 “Zo stierf Saul, omdat hij de HERE ontrouw geweest was, omdat hij het woord des HEREN niet in acht had genomen, ja, zelfs de geest van een dode ondervraagd en geraadpleegd had”.
Lev.20:5-6 “dan zal Ik mijn aangezicht tegen die man en tegen zijn geslacht keren en Ik zal hem en allen die hem in zijn overspelige verering van de Moloch volgen, uit het midden van hun volk uitroeien. En iemand, die zich tot de geesten van doden of tot waarzeggende geesten wendt, om die overspelig na te lopen – tegen zo iemand zal Ik mijn aangezicht keren en hem uit het midden van zijn volk uitroeien”.
Ps.106:36 “zij dienden hun afgoden, die hun tot een valstrik werden, zij offerden hun zonen en hun dochters aan de boze geesten; ook vergoten zij onschuldig bloed, het bloed van hun zonen en dochters, die zij offerden aan de afgoden van Kanaän, zodat het land door bloedschuld werd ontwijd. Zij verontreinigden zich door hun werken, pleegden overspel door hun daden. Toen ontbrandde de toorn des HEREN tegen zijn volk, en Hij gruwde van zijn erfdeel; Hij gaf hen in de macht der volken, zodat hun haters over hen heersten; hun vijanden verdrukten hen, zodat zij zich kromden onder hun macht”.

De wet veroordeelt seksueel overspel tot de dood, daar is geen twijfel over, deze zonde is zo klaar als een klontje. Maar geen van de bovenstaande zaken die tegen God worden bedreven bestaat daar niet uit. De opvatting dat “ontrouw en overspel” slechts gaan over seksuele zonde binnen een relatie is veel te smal.
-God valt erover als Zijn huwelijkspartner(de bruid, Gods volk) andere zaken op de 1ste plaats stelt boven Hem.
-Hij vindt het vreselijk als we andere woorden/raad hoger en belangrijker achten.
-Hij haat uiterlijke schijn, een volk was wel de juiste woorden spreekt, maar niet met het hart op Hem gericht is. Kijk maar naar Jes.29:13 “de Here zei: Omdat dit volk Mij slechts met woorden nadert en met zijn lippen eert, terwijl het zijn hart verre van Mij houdt, en hun ontzag voor Mij een aangeleerd gebod van mensen is, daarom, zie, Ik ga voort wonderlijk met dit volk te handelen, wonderlijk en wonderbaar: de wijsheid van zijn wijzen zal tenietgaan en het verstand van zijn verstandigen zal schuilgaan. Wee hun die een plan diep voor de HERE verbergen, wier werk in de duisternis geschiedt en die zeggen: Wie ziet ons en wie kent ons?”
-God vindt ons hart belangrijker als ons grootste offer, of welke gehoorzame handeling we kunnen uitvoeren.  Jes.7:22 “Ik heb tot uw vaderen, toen Ik hen uit het land Egypte leidde, niet gesproken noch hun een gebod gegeven ter zake van brandoffer en slachtoffer, maar dit gebod heb Ik hun gegeven: Hoort naar mijn stem, dan zal Ik u tot een God en zult gij Mij tot een volk zijn, en wandelt op de ganse weg die Ik u gebied, opdat het u welga. Doch zij hoorden niet, noch neigden hun oor, maar zij wandelden naar de verstokte overleggingen van hun boos hart en keerden zich achterwaarts en niet voorwaarts”,

Wanneer Gods toorn komt over het volk Israël, ten gevolge van hun ontrouw en overspel, met als gevolg hongersnood, melaatsheid, pest, oorlogen en tenslotte ballingschap; dan kunnen we dat begrijpen. Het is niet fraai wat we soms doen, de straf is verdient. God stelt duidelijke consequenties aan het volk dat Hem niet is toegewijd.
Maar wanneer het op een aards huwelijk aankomt, pinnen we plotseling vast op die paar woorden in Mal.2:15 “Ik haat echtscheiding”, dus conclusie: je mag niet scheiden! (Wat een kortzichtige conclusie is, want dat staat er niet).
We meten met twee maten. Wanneer de beschreven geestelijke ontrouw en overspel binnen een menselijk huwelijk plaatsvind vinden we dat afschuwelijk, maar we gaat liever voor de uiterlijke schijn waarbij twee mensen bij elkaar blijven en er geen consequenties worden gesteld aan de hardheid waarmee men elkaar behandelt. Dit is niet in overeenstemming met God hart zoals Hij door het hele O.T spreekt over de relatie met Zijn volk.

Het wordt tijd om deze tekst uit Maleachi, waar staat dat God echtscheiding haat, in zijn context te lezen en te kijken wat er echt staat
-De tijd waarin Maleachi schrijft is ongeveer te bepalen na de ballingschap, de tijd van het boek Ezra. Het volk was 70 jaar gescheiden geweest van het land wat God hen gaf; en de plek waar God Zijn woning had gemaakt, Jeruzalem. De 3de golf Israëlieten terug is gekeerd naar Israël onder leiding van Zerubabel en er is wanorde.
Op niveau van de relatie tussen God en Zijn volk, heeft het God onnoemelijk veel pijn gedaan om Zijn volk weg te zenden. Hij wil niet scheiden van Zijn verbondsvolk, maar opnieuw staat zondig handelen van het volk/priesters, de relatie in de weg.
In de 1ste alinea’s van Mal. zegt God dat Hij van het volk van Israël houdt, maar het volk heeft de Here niet lief. Ze brengen onheilige offers, hun priesters zijn onheilig, gedragen zich onwaardig en God verwijt Zijn volk ontrouw te zijn.
Het volk, met name de priesters en levieten (Ezra 9:1-2;) waren huwelijken aangegaan met omliggende volken. Kananieten, Hethieten, Feresieten, Jebusieten, Ammonieten, Moabieten, Egyptenaren en Amorieten; volkeren die in Gods ogen gruwelen bedrijven. Het was voor de Israëlieten verboden om met andere volken te huwen en zich te bezondigen aan de afgoderij van deze volken.
In die context staat Mal.2:15 “Wees op uw hoede voor uw hartstochten, en dat men niet ontrouw worde aan de vrouw zijner jeugd. Want Ik haat echtscheiding, zegt de Here, de God van Israël, en dat men zijn gewaad met geweldpleging overdekt, zegt de Here der Heerschare”. Dit sluit volledig aan bij de situatie van Ezra 9. De ‘vrouwen van hun jeugd’, zijn de vrouwen van hun eigen volk waaraan zij ontrouw geworden zijn. (zie ook Mal.1:6-7; 2:1-2). En Ezra gaat dit rechtzetten, de huwelijkspartners en kinderen uit niet-Israëlitische volken moeten terug naar hun eigen volk. Een massale echtscheiding! Die opdracht heeft Ezra van God gekregen.
Zou God tegen zijn eigen verbod op echtscheiding ingaan?
God ziet hun tranen wanneer zij zich onder luid geween in Ezra 10:1-4 voor God buigen en schuld belijden; wanneer ze moeten handelen en hun eigen vrouwen en kinderen moeten wegzenden. God kent hun pijn! Daarom haat Hij dit wegzenden, Hij heeft geen vreugde over de maatregelen die Ezra moet uitvoeren.
Dit is de context waarin zegt God in Mal.2:15 dat Hij echtscheiding haat, maar toch geeft Hij er zelf opdracht toe.

Conclusies:
-Het is niet mogelijk dat God in de wet een scheidbrief toestaat, dat in Maleachi weer terug draait, waarna Jezus er weer toestemming voor geeft. Dan moet er iets mis zijn met onze interpretatie dat echtscheiding verboden is.
-God kan niet tegen Zijn eigen gebod in gaan, door echtscheiding te verbieden en er vervolgens opdracht toe te geven middels Ezra.
-De echtscheidingen waar God opdracht toe geeft in Ezra zijn niet gebaseerd op seksuele zonden, maar op huwelijken met verkeerde partners. Dit leidt tot geweldpleging in plaats dat ze als “geweldig” tevoorschijn kunnen komen.

  • De diagnostische vragen:
    -Het is niet ondenkbaar dat er in jou huwelijk allerlei andere zaken op de 1ste plaats zijn komen te staan boven de relatie, zoals werk, hobby’s, sport, familie & vrienden, social media, of wat dan ook. Is het nog mogelijk om de prioriteiten op de juiste plaats te leggen?
    -Misschien heb je verschillende onbehoorlijke zaken aan je partner gevonden, er over gepraat en gebeden, maar is de verandering uitgebleven. Of de ander doet soms wel zijn best, maar valt steeds terug. Denk je dat er nog verandering of groei mogelijk is?
    -Je ervaart verschillende consequentie doordat elkaar met hardheid van hart behandelt. Durf je daar naar te kijken? Hoe groot is die schade? hoe groot is het ‘dagelijkse lijden’?

Niet veroordeelt, wel verantwoordelijk

Doorgaans hebben de meeste van ons niet met een pistool op ons hoofd het besluit genomen om te trouwen. Er kan misschien sprake zijn geweest van onvolwassenheid, onwetendheid, gebrek aan kennis, of zelfs helemaal geen geloofsrelatie met God. Hoe we ook in

deze situatie terecht zijn gekomen, we kunnen wel verantwoordelijkheid voor onze huidige situatie nemen.
Jezus veroordeeld je niet, maar Hij vraagt wel van je wat je ermee gaat doen? En Hij wil je daarbij helpen.
In het voorgaande heb ik geprobeerd de vooroordelen van wat Jezus ‘wel’ en ‘niet’ goed zou vinden, gedeeltelijk weg te nemen zodat je meer ruimte krijgt om Zijn stem te kunnen horen en beslissingen te kunnen nemen, maar de verantwoordelijkheid ligt bij jou.
Dat kan een eenzame weg zijn. Niemand kan die besluiten voor jou nemen. De kerk zegent huwelijken wel in, maar geeft doorgaans geen toestemming, noch zegen voor echtscheiding.
Jij zal voor jezelf mogen bepalen welke leerstellingen je kan aannemen en welke je verwerpt. Het is aan jou om stappen te zetten of na te laten. Jij bent het, die zichzelf s’ochtends in de spiegel moet kunnen aankijken. Jij bent het die voor God verantwoordelijkheid aflegt.

Juni 2018, Nicolette Wagemans