Ps.51:18 Want Gij hebt geen behagen in slachtoffers, dat ik die brengen zou; 19 De offeranden Gods zijn een verbroken geest; een verbroken en verbrijzeld hart veracht Gij niet, o God.
Hiervoor hebben we gekeken naar de houding bij geestelijke strijd en de wapenuitrusting, vandaag kijken we naar geestelijke strijd bij mensen in onze omgeving.
Hoe werkt gebondenheid in het denken? Ik leg dit uit aan de hand van een voorbeeld, die we allemaal in ons leven wel eens tegen komen. Iedereen kent wel iemand die steeds meent het slachtoffer te zijn van allerlei situaties. Doorgaans houden we daar niet van, personen die door het leven gaan vanuit een slachtofferhouding, die voortdurend uitstralen: kijk eens hoe moeilijk ik het heb.
We willen best een keer iemands verhaal aanhoren en ook nog wel een tweede keer, maar op een bepaald moment moet het afgelopen zijn en vervelend genoeg is het dat niet voor deze mensen want ze zitten vast. Hoe kan dat? (Hier even de wijze waarop een hulpverlener/pastoraalwerker naar de zaak kijkt )
Er spelen een aantal mechanisme onder deze houding een rol, die het tot een gebondenheid maken.
-De persoon in kwestie kijkt naar een situatie die hij als moeilijk ervaart en het idee heeft dat hij daar niet tegenop gewassen is.
Hierin zitten verschillende aanknopingspunten: Klopt deze zienswijze? Is de situatie buitengewoon moeilijk en is het redelijkerwijs niet van iemand te verwachten dat hij dit aankan? Klopt de aanname die de persoon maakt, dat hij niet tegen deze situatie opgewassen is? Kan extra kennis, informatie of voorlichting het begripkader van iemand groter maken waardoor hij de situatie beter kan beoordelen? Zijn er vaardigheden die kunnen worden aangeleerd, waardoor iemand beter kan reageren op de situatie?
Vernieuwing van het denken over zichzelf en over de situatie kan grote oplossing brengen.
(Daarnaast zijn er misschien praktische oplossingen in de situatie mogelijk die de omstandigheden lichter maken, waardoor de draagkracht van de persoon wordt vergroot.)
-Een ander aspect wat het maakt tot een gebondenheid is een slecht zelfbeeld. Het ‘slachtoffer’ is vaak voortdurend uit op bevestiging hoe moeilijk de situatie is en hoe zwaar ze het hebben. Daar zit iets vreemds in, want als iemand zou zeggen dat het klinkklare onzin is, zal die persoon beledigt zijn en zich afgewezen voelen. De omstandigheden zijn in de persoon gemaakt tot een persoonlijke boodschap aan hun eigenwaarde: ‘als een ander vindt dat deze situatie niet moeilijk is en ik het niet zwaar heb, dan vindt die ander mij dus een zwakkeling. En ik wil bewijzen dat ik geen zwakkeling ben’. Maar de verborgen waarheid hieronder is, dat die persoon heeft aangenomen dat hij zwak is en voortdurend hulp van mensen nodig heeft.
-Deze interne spanning zorgen voor kramp, een volharding in de aangenomen houding. Die ‘kracht’ is kenmerkend voor een gebondenheid.
-Soms kan dit ‘redenatie-bolwerk’ een religieus karakter hebben en worden gesterkt door een aantal Bijbelteksten; 1 Cor.10:13 ‘gij hebt geen bovenmenselijke verzoeking te doorstaan’. Hierbij gaat men ervanuit dat God hun deze immens zware situatie op hun bordje heeft gelegd en dat ze het daarom moeten verdragen. Deze visie gaat voorbij aan eigen verantwoordelijkheid ; zonden die zijzelf of anderen in de situatie doen, en die geconfronteerd dienen te worden; of gevolgen van zonden. In diezelfde lijn wordt soms ook Fil.4:13 naar voren geschoven “ik vermag alle dingen in Hem die mij kracht geeft”. Wie deze tekst in zijn context leest ziet dat er wordt gesproken van omstandigheden als honger en kou en dat dit niet gaat over het lijdzaam verdragen van omstandigheden waarin juist gehandeld moet worden.
-Dit bolwerk van slachtofferschap werkt trouwens graag samen met andere bolwerken van perfectionisme en controle.
Dit alles geanalyseerd hebbende snap je dat er een heleboel werk te doen is, bidt voor mensen die hierin vast zitten. Misschien ben jij geen pastoraalwerker die met dit soort problemen aan de slag kan, maar je kunt wel deel uitmaken van de oplossing door voor de genoemde onderdelen te bidden en de persoon te zegenen in de vernieuwing van zijn denken.
van genesis tot openbaringen 
