“Zij werd hem tot vrouw gegeven”.

Ik wil met jullie iets delen wat mij de afgelopen tijd heeft bezig gehouden. Namelijk hetgeen de Bijbel zegt over het huwelijk en ik kwam tot een paar prikkelende gedachten die mij best wel een beetje geschud hebben.
Ik ben in het O.T begonnen.
In de Hebreeuwse grondtaal geen woord voor “huwelijk”, er is sprake van een uitdrukking. Op elke plaats waar onze vertalingen spreken over “huwen, huwelijk”, wat in onze cultuur de titel is van een exclusieve relatie tussen man en vrouw, staat in de grondtaal het woord נָתַן- Nathan, wat betekend “geven”.  “Zij werd hem tot vrouw gegeven”, is de standaard uitdrukking in het O.T wanneer we het hebben over huwelijk. Dat woord “nathan-geven” is een heel veel voorkomend woord, wat niet alleen wordt gebruikt met betrekking tot een huwelijk. Slechts de exclusieve frase “Zij werd hem tot vrouw gegeven”, duidt aan dat het om een exclusieve man-vrouw relatie gaat.

Pas in het N.T in het Grieks, waar wordt gesproken van “trouwen”- γαμέω gameo. Dit spreekt van elkaar beloven trouw te zullen zijn aan de exclusieve relatie die men met elkaar is aangegaan.
Het is niet ondenkbaar dat er gedurende de oud oudtestamentische periode, geen sprake is geweest van zoiets als een bruiloft of huwelijk, zoals wij dat kennen. Zeker in het begin werden er geen formulieren ondertekend of speciale beloftes gedaan. Lees daarbij in Genesis en de verhalen van de aartsvaders maar eens door.
Die andere manier van huwelijksvoltrekking (zij werd hem tot vrouw gegeven) maakt verklaarbaar hoe het mogelijk is dat Jakob de ‘verkeerde’ vrouw kon trouwen. In Gen.29 staat dat Laban de mannen bij elkaar riep, ze hielden een maaltijd en aan het einde van de avond werd Lea naar Jakobs tent gebracht. Gedurende de gehele “huwelijks sluiting” of beter gezegd, de afspraak van de mannen onder elkaar, kreeg hij de vrouw die hij trouwde niet eens te zien. Ze zat gewoon in zijn tent te wachten en in een donkere tent had hij gemeenschap met haar.
Het oude testament gooit het idee hoe God het huwelijk heeft ingesteld behoorlijk door elkaar.
Adam kreeg Eva van God, maar hij moest daarvoor niet 1st van alles beloven, een papier onderteken of “een exclusief verbond” met Eva aangaan, voordat ze gemeenschap met elkaar hadden.
In het O.T werd (soms met en soms zonder) wederzijdse goedkeuring, de vrouw aan de man gegeven en vanaf dat moment was er sprake van een exclusieve relatie die gerespecteerd werd door de omgeving.

In het O.T bestaat er ook geen woord voor “echtbreken”, zoals dat b.v in Hosea 4:2 wordt vertaald in het Nederlands. “Hoort het woord des Heren, gij Israëlieten, want de Here heeft een rechtsgeding met de bewoners van het land. Vloeken, liegen, moorden, stelen en echtbreken!”, Het Hebreeuwse woord “echtbreken” betekend: “overspel plegen”.
Dit “echtbreken/ overspel plegen”, wordt aangehaald in de relatie tussen God en Zijn volk. In de zin van: ‘niet trouw zijn aan het verbond wat God met Zijn volk gesloten heeft’’, –doorgaans door vreemde goden na te lopen. De opsommingen (Hos.4:2) waarin dit woord “נָאַף-naaph” onder andere voorkomt is: ”het overtreden van de wet, vloeken, liegen, stelen, het niet onderhouden van feesten en inzettingen, God niet op de 1^ste plaats zetten, overspel plegen en andere goden aanhangen”. Al deze zaken noemt God zonde en ‘een niet trouw zijn aan het verbond’.
Dit legt de standaard voor de exclusieve relatie tussen God en Zijn volk hoog. “Het nalopen van andere goden” of in een huwelijkse context “andere mannen of vrouwen”,  is daarmee niet de enigste reden voor een rechtsgeding, maar 1 van de vele redenen, voor God tot een rechtsgeding.

In het O.T de exclusieve relatie tussen man en vrouw, vaak gebruikt als voorbeeld voor de exclusieve relatie tussen God en Zijn volk. Maar er zijn er paar verschillen.
God heeft zich middels een verbond aan Zijn volk verbonden. Het is Zijn exclusieve belofte aan Zijn volk, die Hij éénzijdig aangaat en waar de mens ‘ja’ op kan zeggen.
Hij heeft nergens gezegd dat de mens exclusieve relaties die ze met elkaar aangaan, moeten sluiten als ‘een verbond‘.  Het is geen voorschrift, het mag. (In de vorige stukken hebben we gekeken naar betekenissen wat een verbond zo al kan inhouden). Maar wanneer de mens beloftes doet of een verbond aangaat, zal God hem aan zijn beloftes houden. “Laat ons JA een JA zijn, en ons NEE een NEE zijn”. Het O.T zegt ons daarom dat we voorzichtig moeten zijn met de dingen die we beloven. De mens is immers niet zo hesed- verbondstrouw (ex.34:6-7)
Dit leidt mij tot uitdagende vragen, waar ik het antwoord niet op ga geven:
Is het huwelijk, zoals wij dat kennen, gekleurd door culturele aspecten? In aanmerking genomen dat het niet van de beginnen op deze wijze is vorm gegeven?
Zou het kunnen dat de mens zichzelf onmogelijk zware lasten oplegt door het huwelijk een verbond te noemen?
En, is het wel terecht dat wij overspel als enige legitieme reden voor echtscheiding aanvoeren?

Ik ben me ervan bewust dat dit geen eenvoudige vragen zijn, maar in het licht van de vele relationele problemen waar ook christenen mee worstelen, wel hele belangrijke vragen. Want op basis van deze vertaalde woorden hebben wij onze huidige theologie over het huwelijk gebouwd. Wat nu, als we op basis van vertaling en traditie scheve interpretaties hebben gemaakt?